Eigenlijk waren we altijd al in quarantaine hier. Daarom kochten we dit huis zeventien jaar geleden. Vanochtend maakte ik hier in de eindeloze heuvels een fietstochtje. Nu is dat niet zoveel bijzonders, maar deze keer was het een tochtje met toestemming van de Franse staat: in mijn broekzak had ik mijn Attestation de Déplacement Dérogatoire, ingevuld en ondertekend. Je weet het maar nooit. Maar ik kwam zoals altijd niemand tegen. Behalve dan twee reeën die verbaasd opkeken: wat doet die man hier, het jachtseizoen is afgelopen en bovendien mag toch niemand de deur meer uit in Frankrijk sinds een paar dagen? 

Nou ja, zonder geldige reden mag dat laatste niet. Maar op het formulier in mijn broekzak is een uitzondering gemaakt voor ‘déplacements brefs, à proximité du domicile, liés à l’activité physique individuelle des personnes, à l’exclusion de toute pratique sportive collective, et aux besoins des animaux de compagnie’. Ik mag dus wél – al is het kort, niet te ver van huis én in mijn eentje – iets sportiefs doen. En de hond uitlaten. Waarvan akte.

Het was een fijn fietstochtje in het paradijs, want het is hier schitterend weer. Het heeft weken alleen maar geregend, maar sinds de confinement – in goed Nederlands ‘lockdown’ – straalt de zon en is het voorjaar losgebarsten. En dat terwijl iedereen geacht wordt binnen te blijven, zo benadrukte de premier van Frankrijk gisteren nadrukkelijk op het Franse achtuurjournaal. Sowieso zijn ze hier goed in oorlogstaal. We zijn ‘en guerre’, en het leger wordt dan ook overal ingezet: om de politie bij te staan bij het bekeuren van mensen op straat, om noodhospitalen op te zetten waar dat nodig is, maar ook om ic-patiënten te evacueren van de Vogezen, waar erg veel besmettingen zijn, naar het zuidoosten van het land waar veel minder Corona-zieken zijn. 

Het is grappig om de verschillen te zien in, laten we zeggen, ‘landsaard’. In Nederland zijn de mensen onder deze crisis rustig, redelijk en volgzaam. In Frankrijk wordt gesputterd. De interviewster van het achtuurjournaal legde premier Édouard Philippe het vuur na aan de schenen, met cynische vragen op een lacherige toon of we nog wel een rondje mochten joggen. Hoewel Frankrijk een autoritair land is – of misschien wel juist daarom – is de bevolking kritisch en wantrouwend naar het gezag. 

In weinig landen in de westerse wereld is het vertrouwen in de overheid en autoriteiten zo klein als in Frankrijk. Onderzoek laat zien dat een derde van de Fransen vermoedt dat aids in een laboratorium is bedacht, en bijna de helft gelooft dat immigratie een doelbewuste poging is van de elites om de bevolking te vervangen. Maar liefst 55% van de Fransen denkt dat de autoriteiten samen met de farmaceutische industrie de schadelijkheid van vaccins verhullen. Zelfs de theorie dat de aarde plat is (in Frankrijk gepredikt door ‘les platistes’) is in Frankrijk populair. Waar in Nederland nog geen 1% zoiets mals bedenkt, gelooft in Frankrijk bijna 10% van de bevolking serieus dat we bij de neus worden genomen door instanties als NASA en zo. 

Fransen zijn ook buitengewoon vatbaar voor complottheorieën. Onlangs struikelde een studente in Frankrijk over een opmerkelijke passage in haar geschiedenisboek. Op pagina 204 van het op veel scholen gebruikte Histoire du XXe siècle en fiches gaat het over de aanslagen op het World Trade Center in New York en schrijft de auteur (het gaat om de door mij vetgedrukte bijzin met het vraagteken): “Het is in deze context dat Al-Qaeda is opgericht […] die de viervoudige terroristische aanslag van 11 september 2001 in New York en Washington heeft gepleegd. Deze mondiale gebeurtenis – ongetwijfeld georkestreerd door de CIA (geheime diensten) om Amerikaanse invloed in het Midden-Oosten op te leggen? – treft de symbolen van de Amerikaanse macht op zijn eigen grondgebied.” De studente was geschokt, vertelde het haar vader, die – zelf geschiedenisleraar – aan de bel trok. Het leverde, naast excuses van de uitgever en de auteur, een flink schandaal op in de pers en in Frans onderwijsland. Maar dit geval staat niet op zichzelf. Bijna een derde van de Fransen meent dat terreurorganisaties IS en Al-Qaida creaties van westerse inlichtingendiensten zijn. En zo’n 20% denkt dat het ‘niet echt zeker’ is dat de aanslag op Charlie Hebdo alleen door moslimterroristen gepland en uitgevoerd is.

Het vertrouwen in de medische wereld is ook maar matig. Ik ervoer dat aan den lijve toen ik onze vrienden en kennissen hier informeerde over mijn spierreuma. Van alle kanten werd ik meewarig aangekeken toen ik zei dat ik aan de prednison was. Direct werden mij allerlei websites en mailadressen doorgestuurd over voedselintolerantie en andere kwakzalverij. En elke keer als ik ze weer tegenkwam vroegen ze of ik al een test had laten doen, want dat ze een vriendin hadden die ook een auto-immuunziekte had en door het stoppen met het eten van tomaten als een wonder nergens meer last van had. Iedereen gaat hier naar de haptonoom en overal beginnen vrienden van ons over hoe je de gekste medische problemen op kan lossen met vitamines, plantaardige extracten en kruidenmengsels. 

“Ils sont fous, ces Romains”, zei Obelix. “Rare jongens, die Romeinen”, werd het vrij vertaald in de Nederlandse versie van Asterix en Obelix. Maar dat geldt dan toch ook wel voor de Fransen. Rare jongens, die Fransen. Maar … er zijn slechtere plekken om in quarantaine te gaan.